‘Noorderlicht’ – Mariska Overman
Ik. Heb. Een. Idee.
Dit zijn de woorden die ten grondslag liggen aan een macaber plan. Vier onbekenden die elkaar onder een alias een aantal jaren geleden op een online literair platform hebben leren kennen raken gefascineerd over een schuldvraag in het boek ‘Misdaad en straf’ van Dostojewski.
De nieuwsgierigheid wint het uiteindelijk van de redelijkheid en ze besluiten de daad bij het woord te voegen om het antwoord op deze vraag zelf te gaan ontdekken. Er wordt goed nagedacht en gekozen voor een geïsoleerde setting om hun idee uit te voeren. Ze boeken een winterzeiltocht met een internationaal reisgezelschap aan de Noorse kust. Tijdens deze tocht beslissen ze wie er moet sterven en of er vervolgens sprake zal zijn van gewetenswroeging. Het is februari 2020. Het is tergend koud.
Meteen vraag je je af wat de reden kan zijn dat iemand, wie dan ook, de zeggenschap wil hebben over het leven van een ander. Buiten wraak, een oog voor een oog, kan ik me daar niets bij voorstellen. Waarom zou je iemand die je niet kent doden? Wat brengt je dat? Wat weegt het zwaarst, schuldig zíjn óf je schuldig voelen? Kun jij je leven weer oppakken met de wetenschap dat je dat van een ander hebt verwoest? Dat je een ander het recht op leven hebt ontnomen door óf niet in te grijpen toen dat kon óf door zelf de genadeklap te geven. En waarom juist die persoon… Allemaal vragen, geen antwoorden. Interessante materie, toch? Meteen is dat ook beangstigend want de enige manier om antwoord te krijgen op die vraag is het uitvoeren van het scenario dat zich in Noorderlicht afspeelt.
Mariska Overman neemt haar lezers mee naar het prachtige, ruwe Noorwegen. De reis begint vanuit de haven van Tromsø. Langs de kust varen we met Noor, Magnus, Katja en Frode en de overige passagiers richting het hoge noorden. De reisbestemming staat bij velen op de bucketlist: Aurealis Borealis, het Noorderlicht. Het zien van walvissen en prachtige winterse landschappen in de desolate Noorse natuur is een bonus en minstens zo imponerend.
Vrij gemakkelijk neemt Overman je mee de ijzige kou in. Vanaf het moment dat je aan boord stapt voel je een tweedeling. De kou die synoniem staat voor bepaalde personages: kil, berekenend en onpeilbaar. Daar tegenover staat de warmte van andere passagiers aan boord, onwetend en zich veilig wanend zonder de potentiële dreiging van wat misschien wel hun laatste uren kunnen zijn. Die psychologische druk is haast tastbaar. Noorderlicht bezorgt je geregeld een mindfuck, de suggestieve spanning is op zich al killing. Want je vraagt je continu af: waarom??
Vanuit de ik-persoon beschrijft de Nederlandse Noor de reis, ze is het alter ego van Overman, dat is duidelijk. Haar verhaal leer je het beste kennen, haar motivatie is duidelijk. Maar hoe zit dat met de andere drie? Via prints lees je de online conversaties van de voorgaande jaren en hoe het idee tot stand komt. Toch weet je dat er meer moet zijn dan dat. De stukjes uit de Noorse talkshow weerspiegelen dat ook. En toch, je weet het niet zeker. Al die tijd niet.
‘Hoe kon je doen wat je deed terwijl je niet eens de echte namen van die mensen kende? Hoe wist je dat de anderen te vertrouwen waren?’
Vertrouwen speelt dé hoofdrol in dit machtsspel, wie is schuldig, wie is medeplichtig (en daarmee ook schuldig) en valt er met die verantwoording te leven? Terwijl de vier wikken en wegen maak je kennis met de overige passagiers. Nét genoeg om zelf een mening te vormen, en raar maar waar, zelf ook te overwegen wie er wel dood ‘mag’… Het ultieme bewijs dat lezen je kan aanzetten tot rare gedachten is hierbij geleverd. Geen Dostojewski nodig. Overman is voldoende.
Het plan neemt een steeds concretere vorm aan, of lijkt dat maar zo? Het is duidelijk wat het idee is maar het waarom laat zich vooralsnog raden. Wat drijft de vier, wat zijn hun argumenten om tot deze bizarre keuze te komen? De sterke dialogen laten niets aan de verbeelding over, het is duidelijk wat het doel van deze missie is. Want dat is het, niets meer en niets minder. Koelbloedig, koud en afstandelijk. Een experiment. Een spel? Wát??
Vanaf haar debuut Hoofdzaak lees ik de boeken van Overman. Ze is een veelzijdige Nederlandse auteur die nog veel meer in haar mars heeft dan we tot nu toe onder ogen hebben gekregen, dat weet ik zeker. Haar laatste boek, Het geheim van Grace, was daar een mooi voorbeeld van. Totaal iets anders maar minstens zo goed. Dat zit hem in de opvallende kwaliteit van haar schrijven, zonder gedoe. Helder en pittig. Ook nu pent ze ogenschijnlijk heel gemakkelijk, in een haast filmische sfeer, een verhaal neer dat mij meteen aan de boeken van Sebastian Fitzek deed denken. Klaar voor op het witte doek, een psychologisch spel waar geen escaperoom aan kan tippen. Er. Is. Geen. Ontkomen. Aan.
Niets is zo intrigerend als de menselijke psyche, dat blijkt ook nu wel weer. Noorderlicht is hét voorbeeld van een thriller dat bloedvergieten niet nodig is om de suggestie van tergende spanning op te wekken. 4 sterren!
Patrice
Perfecte Buren
Genre: thriller
Uitgever: De Crime Compagnie
ISBN: 9789461094766
Uitvoering: paperback
Aantal pagina’s: 300
Uitgave: februari 2021
Dank aan uitgeverij De Crime Compagnie voor het beschikbaar stellen van dit recensie-exemplaar.
