Wees onzichtbaar is dé roman waarmee Murat Isik naam heeft gemaakt bij zowel critici als de lezers. Als leeftijd- en stadsgenoot heb ik genoten van deze, blijkbaar niet autobiografische, roman. Ik herkende veel uit mijn eigen leven als kind van Hindoestaanse ouders die na de onafhankelijkheid van Suriname naar Nederland kwamen om hun drie kinderen een betere toekomst te geven. Ik heb veel waardering en respect voor mijn ouders.

Daarom keek ik uit naar Mijn moeders strijd, een ode aan zijn moeder, Aynur. Dit boek is vorig jaar als essay voor de Boekenweek geschreven, waar het thema ‘De moeder de vrouw’ was. Deze uitgebreide editie bevat bijna 100 pagina’s meer, waardoor Isik zijn moeder en haar moeder beter kan belichten.

‘Anne en anneanne’, oftewel moeder en moeders moeder, zijn de twee vrouwen die centraal staan in het boek. Ik heb bij het lezen vaak een brok moeten wegslikken. Het leven van Aynur en Akgül is zwaar geweest, omdat ze de pech hadden als vrouw geboren te worden in een agrarische, patriarchale Turkije van de vorige eeuw. Veel boeren konden lezen noch schrijven en alleen de jongens kregen een kans op onderwijs geboden. ‘Ze was een jaar of negen toen ze haar sekse voor het eerst vervloekte.[…]Plotseling moest ze letten op haar bewegingen en gedrag, haar blik neerslaan als ze door het dorp liep, netjes en kuis zitten, […]’ Aynur is dan pas negen. ‘En steeds wanneer ik vroeg naar de reden van het gebod, zei mijn moeder: “Omdat je een meisje bent.”’

Soms denk je bij de gebeurtenissen dat ze wel verzonnen moeten zijn, zo afschuwelijk kon het allemaal toch niet zijn? Van de elf kinderen van anneanne worden slechts drie ouder dan vijf jaar. Als meisje heb je niets te zeggen als een jongen met je wil trouwen. Als hij je ‘schaakt’, moet je wel met hem trouwen, want niemand anders die je dan nog wil. Maar helaas weet je beter. Dit soort vrouwonvriendelijke gebruiken gebeuren overal ter wereld.

De verhouding tussen anneanne en Isiks moeder verslechtert steeds meer. Dan komt de dag dat Aynur moet trouwen. Ik heb bewondering voor hoe ze vecht voor een stukje zeggenschap over haar eigen leven. Ze trouwt met Hassan. In het begin is hij nog de perfecte man, maar babaanne (vaders moeder) stookt het vuurtje. Weer een mooi voorbeeld hoe vrouwen elkaars ergste vijand zijn.

Vanwege de politieke voorkeuren van vader, komt het gezin via Duitsland in Nederland terecht. Daar leren we Aynur echt beter kennen. Samen met Isik leren we zijn moeder en oma kennen. We komen erachter waarom ze geworden zijn zoals ze zijn. We horen van de vreselijke ervaringen die vrouwen meemaken in een ander land, andere tijd en als andere sekse. Blijkbaar de verkeerde sekse…

Ik heb het boek in een ruk uitgelezen. Het greep me aan en deed me mijn ouders nog meer waarderen. Zeker omdat “omdat ik een meisje ben/wij meisjes zijn” nooit een excuus is geweest om ons iets niet te gunnen. En zeker (hoger) onderwijs is ontzettend belangrijk in onze opvoeding geweest en nog steeds.

Ik kan Mijn moeders strijd zeker aanraden. Het is een prachtig verhaal over een sterke moeder. Een mooie 4 van de 5 sterren voor deze ode aan ‘De moeder de vrouw’.

Liliën
Perfecte Buren

Genre: non-fictie
Uitgeverij: Ambo Anthos
ISBN: 9789026351242
Uitvoering: hardcover
Pagina’s: 160
Verschijningsdatum: april 2020

Met dank aan Ambo Anthos Uitgevers voor het recensie-exemplaar.