Thea Beckman-genomineerde’ boeken – Eindconclusie van Peter

De uitreiking van de Thea Beckmanprijs is een feit op 14 september 2019. Deze prijs wordt ieder jaar in het Archeon in Alphen aan de Rijn uitgereikt aan het beste historische jeugdboek. De jury kijkt naar historische jeugdromans die en goed geschreven zijn en die de lezer op geloofwaardige wijze meenemen in het verleden. Dit jaar is het een jubileum, de prijs wordt voor de vijftiende maal uitgereikt. Het ene jaar worden boeken voor jonge lezers beoordeeld, het andere jaar jeugdboeken voor twaalf jaar en ouder. De laatste categorie is in 2019 aan de beurt. Van de eerdere longlist zijn nu nog vijf boeken kanshebber. Wij van Leesclub Perfecte Buren vonden het leuk om de vijf genomineerde boeken van de shortlist ook te lezen en te beoordelen. En dat heb ik (Peter) mogen doen. De recensies las je de voorbije week van alle vijf de boeken. Hier het eindoordeel.

Eerder dit jaar mocht ik een Leesclub begeleiden die in het teken stond van het boek Het meisje met de vlechtjes van Wilma Geldof. Dit boek maakte een onuitwisbare indruk op mij. Mijn eerste gedachte bij het zien van de shortlist was dan ook dat deze prijs een ‘kat in het bakkie’ voor Wilma Geldof zou worden. En maakte mij anderzijds nieuwsgierig naar de vier andere titels. Alle Uitgeverijen werkten mee aan deze actie van ons als Perfecte Buren en daarvoor wil ik hen hartelijk danken. Het was een prachtige opdracht. De boeken vielen op de deurmat en ik kon beginnen.

Als vader van drie kinderen in de leeftijd tussen veertien en negentien jaar oud, ervaar ik dat de jeugd te weinig leest en dat dit op de middelbare school onvoldoende wordt gestimuleerd. Wellicht is mijn scoop te beperkt maar de drie Havisten in dit huis redden het met éen boek in meerdere leerjaren. En daar hebben ze meer boete voor betaald aan de schoolbieb dan daadwerkelijk in gekeken. Een andere allergie is de geschiedenisles. Saai is het meest gehoorde woord wanneer dit vak ter sprake komt. Ik, als vader, heb twee of eigenlijk drie grote passies. Vinyl verzamelen (geen vloerbedekking maar elpees), lezen en een ontembare honger naar historische verhalen. En die laatste twee heb ik kunnen benutten bij het lezen en recenseren van deze vijf parels. En er zijn gelukkig auteurs die de twee componenten (lezen en geschiedenis) samenklappen in een prachtig eindproduct: Het historische jeugdboek.

Allereerst de vijf genomineerde boeken, de criteria en de doelstellingen waarop de jury van de Thea Beckmanprijs gaat beoordelen:

De vijf genomineerde jeugdboeken zijn in willekeurige volgorde:

Wilma Geldof – Het meisje met de vlechtjes – LS Amsterdam
Luc Hanegreefs – Volle Maen – Clavis Young Adult
Martine Letterie – Nooit meer thuis – Uitgeverij Leopold
Bianca Mastenbroek – Hendrick, de Hollandsche indiaan – De Vier Windstreken
Joyce Pool – Het Kompas – Lemniscaat Uitgeverij

De criteria zijn:

Het boek moet aantrekkelijk zijn voor de doelgroep
Het boek moet informatief en historisch betrouwbaar zijn
Het boek moet iets toevoegen aan het historisch besef
Het boek moet van literaire kwaliteit zijn en een meeslepend en mooi verhaal zijn.

De doelstellingen zijn:

Het historisch jeugdboek als genre in de belangstelling brengen
Het stimuleren van historisch besef
Leesbevordering
Aansluiten bij canon en leerdoelen onderwijs
Het stimuleren van het schrijven van jeugdboeken met een historische invalshoek.

Mijn mening
Hierbij wil ik benadrukken dat deze beoordeling van vijf prachtige boeken subjectief is. De winnaar is mijn winnaar. Wanneer iedereen hetzelfde zou mogen doen als ik heb gedaan, zouden alle boeken een keer als winnaar uit de bus komen. Zo goed zijn ze. En daarmee heeft de jury van de échte Thea Beckmanprijs een geweldige klus geklaard. Ik maak dankbaar gebruik van de door hen gekozen shortlist. En wens hen plezier met het kiezen van de winnaar.

In mijn recensies heb je kunnen lezen dat het stuk voor stuk prachtige, spannende en aangrijpende boeken zijn. Toevalligerwijs betroffen het ook allemaal gebonden boeken die er wonderschoon uitzien. Ze voldoen alle vijf aan de gestelde criteria. Van grote thema’s als slavernij, verzet, en onderdrukking tot een kleiner historische thema als de overtocht van de scouts in 1950 van Dover naar Calais, beschreven in Het Kompas. Veel van de genoemde auteurs hebben meer historische boeken geschreven en daar ben ik razend nieuwsgierig naar geworden. Dat doel is bij mij geslaagd. Ik ga meer van deze auteurs lezen.

Een algemene tip aan alle uitgeverijen van jeugdboeken is promotie en duidelijkheid. Deze titels zijn aan mijn aandacht ontsnapt in 2017 en 2018, de jaren waren ze zijn uitgebracht. Dat kan aan mij liggen.

Daarnaast zijn bijna alle kanshebbers niet als jeugdboek te herkennen wanneer ik ze in handen heb. En daarmee is tip twee een feit: Wees expliciet naar de doelgroep; ‘Dit is iets voor jou!’.

En tenslotte vind ik dat er titels zijn die uitermate geschikt zijn om naast de lesstof te gebruiken op school. En ik weet niet of de promotie zich hierop richt.

De auteurs wil ik stuk voor stuk danken voor het avontuur dat ze mij hebben gebracht. En dan -tromgeroffel en trompetgeschal-, kies ik mijn favoriet.

Het slavernijverhaal van Volle Maen, het verzetsverhaal van het Meisje met de vlechtjes en de overtocht in Het Kompas van Joyce Pool zijn absolute aanraders voor iedereen.

Wat mij betreft zijn mijn twee grote favorieten Hendrick, de Hollandsche Indiaan van Bianca Mastenbroek en Nooit meer thuis van Martine Letterie.

De overeenkomst tussen deze titels is de keerzijde van de fiere Nederlander. We hebben als Nederlander vroeger veel verkeerde dingen gedaan. En dat mag worden belicht. Dat moet worden belicht. Hendrick, de Hollandsche Indiaan toont hierin magnifiek de keerzijde van de welvaart en expansiedrift die Nederland bezat.

Mijn persoonlijke favoriet en winnaar van beste boek uit de shortlist voor de Thea Beckmanprijs is Nooit meer thuis van Martine Letterie. Omdat zij in staat is gebleken om mij aan de hand van een aandoenlijk verhaal veel te leren over de situatie waarin Nederlanders die naar Nederlands-Indië zijn vertrokken om het juiste voor Nederland te doen, jaren later bij terugkeer letterlijk en figuurlijk door Nederland in de kou zijn gezet.

Als dank voor alle trouw en inzet worden zij tot op de dag van vandaag niet als gelijken behandeld. Ik ben van mening dat het beeld dat de Nederlanders en de Nederlandse jeugd hiervan heeft, op de juiste manier moet worden gevormd. Omdat iedereen die in jouw land woont, een landgenoot is. En daar is dit boek een krachtig en magistraal middel voor. De historische waarde van dit verhaal heeft een missie in het heden en de toekomst.

Wij zijn als Leesclub Perfecte Buren niet in staat om een geldprijs uit te reiken. We zouden het wel leuk vinden wanneer onze vliegende reporter Roelant De By een interview met de winnende auteur kan hebben. Dit aanbod geldt ook voor de overige kanshebbers. Promotie zet hopelijk dit prachtige genre beter op de kaart.

En wens mij succes! Ik ga proberen mijn kinderen middels deze boeken aan het lezen te krijgen. Als het met dit kwaliteitsmateriaal niet lukt….

Peter
Perfecte Buren