‘Blijf hun namen noemen’ – Simon Stranger

Gepubliceerd 19 april 2019

Genre: roman
Uitgeverij: HarperCollins
ISBN: 9789402702583
Uitvoering: Paperback
Aantal pagina’s: 366
Verschijningsdatum: 19 Maart 2019

Met grote dank aan Uitgeverij HarperCollins voor het recensie-exemplaar.

Inhoud

Een woning wordt in de Tweede Wereldoorlog omgedoopt tot Nazi-hoofdkwartier in Trontheim, Noorwegen. De Noorse Henry Oliver Rinnan zwaait er als spion de scepter. Er vinden vele gruwelijkheden plaats tijdens zijn verhoortechnieken als lid van de gevreesde Gestapo. Hoe kwam het zo ver? Tien jaar later betrekt een Joods gezin deze woning en spelen er kinderen op dezelfde plek als waar de martelingen plaatsvonden. Het heeft een groot effect op de harmonie in de relatie tussen de vader en de moeder van deze kinderen. Blijf hun namen noemen is een familieverhaal van meerdere generaties, over de effecten van de Holocaust op mensen, tot de dag van vandaag.

Mijn mening

Verhalen uit de Tweede Wereldoorlog hebben een grote aantrekkingskracht op mij. De tol die de mensheid in die jaren heeft betaald, wordt gebruikt als wijze les en waarschuwing voor de jaren erna. We zijn een hardleers volk en ook meer dan zeventig jaar later, zijn er gebeurtenissen die bewijzen dat nog niet iedereen doordrongen is van het feit dat we dit nooit meer willen. Het boek ziet er prachtig uit. De sepia kleurstelling zorgt voor de juiste associatie met de tijd van toen, terwijl de afbeelding van twee meisjes die met bakstenen spelen, laat zien dat wanneer alles stuk lijkt, je altijd weer kunt opbouwen. En dat het aan de jeugd is, om dat beter te doen.

Steven Stranger heeft als auteur de waargebeurde feiten rondom Henry Oliver Rinnan proberen aan te vullen met het verhaal over zijn Joodse Schoonfamilie. Voor een deel bestaan zijn bronnen uit verhalen en oude documenten. Voor het deel waar het gedachten en gevoelens van betrokkenen betreft, heeft de auteur deze zelf moeten bedenken en verwoorden. Het verhaal wordt verteld aan de hand van de negenentwintig letters van het Noorse Alfabet. Iedere letter komt chronologisch voorbij en alle woorden die betrekking hebben op het verhaal en beginnen met desbetreffende letter worden in dat hoofdstuk beschreven. Een gekozen schrijfwijze die ervoor zorgt dat het verhaal niet chronologisch wordt verteld maar alfabetisch. En dat is kunstig. En monnikenwerk.

Naast het verhaal is er veel ruimte voor het hoe en waarom. Hoe kan de ene inwoner zich, na de bezetting van zijn land, richten op verzet en de zoektocht naar vrijheid terwijl de andere inwoner ertoe komt om de bezetter te helpen door deze mensen te verlinken en zichzelf te verrijken? De Tweede Wereldoorlog was het decor waar deze dilemma’s ontstonden en de auteur neemt de tijd te vertellen hoe deze tweedeling is ontstaan. En daarmee is er ruimte voor de psychologie achter de gebeurtenissen. En zorgt het voor verrijking van het verhaal.

Eindoordeel
Blijf hun namen noemen is een boek dat een oproep doet om nooit te vergeten. Het leed, de verhalen, de haat, het gevaar. Dit mag nooit worden vergeten en mag nooit meer gebeuren. Een bidprentje en een waarschuwing tegelijk. Tastbaar gemaakt in de vorm van de zevenenzestigduizend struikelstenen die er momenteel zijn gelegd, wereldwijd. Voor zevenenzestigduizend buren, bekenden, familieleden en geliefden die van de ene op de andere dag werden vervolgd en vermoord. Een aantal dat hoog is. Maar niet wanneer je bedenkt dat er zes miljoen struikelstenen zouden moeten zijn. Stop met het vervolgen van mensen, het maken van onderscheid, je meer voelen dan een ander, racisme en onderdrukking. We zijn immers allemaal mensen. Niet meer en niet minder. En wat we delen zijn de verhalen als deze. En de verantwoordelijkheid om dit of iets soortgelijks nooit meer te laten gebeuren.

Voordat ik mijn eindscore geef, wil ik opmerken dat het alfabetisch vertellen van het verhaal wel leidt tot een versnipperd fragmentarisch verhaal en dat het hierdoor behoorlijk verwarrend en onrustig is. Ik had het verhaal met een chronologische volgorde een volle ster meer gegeven. Nu geef ik er drie.

Peter van Bavel
De Perfecte Buren

Mijn persoonlijke songtekst
Als ik dood ga, huil maar niet
ik ben niet echt dood moet je weten
het is maar een lichaam dat ik achterliet
dood ben ik pas als je me bent vergeten
(Bram Vermeulen – Testament)