‘Alter ego’s’ – Mark Landler

Gepubliceerd 27 juni 2016

Genre:
non-fictie

Uitgever:
Hollands Diep (imprint van OverAmstel)

ISBN:
9789048830602

Uitvoering:
paperback

Aantal
pagina’s: 480

Uitgave:
mei 2016

Dank
aan Uitgeverij Hollands Diep voor dit recensie-exemplaar.

Mark Landler werkte ruim zes jaar als Witte
Huis-correspondent voor The New York Times.
In Alter ego’s portretteert hij de twee
boeiendste figuren in het machtigste land ter wereld en beschrijft hij
hoe de aankomende aardverschuiving in de Amerikaanse buitenlandse invloed
na de verkiezingen bepalend zal zijn voor het komende decennium. Het boek
is gebaseerd op een groot aantal persoonlijke gesprekken en interviews met
zowel Obama als Clinton, geroddel uit Air Force One en geïmproviseerde
beleidsuitspraken.

Alter ego’s kijkt mee met de speeches, de discussies in de
Situation Room en de lunches aan een picknicktafel waar Obama en
Clinton met hun opties worstelden. Hun relatie groeide voorzichtig van
politieke rivaliteit via koele beleefdheid naar iets wat veel wegheeft
van vriendschap. De lezer krijgt een inkijkje in de kringen van
adviseurs, vrienden en volgelingen van Obama en Clinton – mensen die er
niet of nauwelijks in slaagden hun ambities te dwarsbomen of de
bittere nasleep van de gedenkwaardige democratische voorverkiezingen
in 2008 te boven te komen.

Landler beschrijft de rivaliteit tussen deze twee
pioniers, die zich beiden bewust zijn van hun historische bestemming maar
de manier waarop Amerika zich als grootmacht in de wereld dient te
manifesteren fundamenteel anders benaderen. Alter ego’s is verplicht leesvoer voor
iedereen die de nalatenschap van Barack Obama of de belofte van Hillary
Clinton wil begrijpen.

Dit jaar is het zover. De
tweede regeringstermijn en het achtste jaar van Obama zitten erop en dus gaat
er een wisseling van de wacht plaatsvinden. Alle ogen van de wereld zijn
gericht op de race voor de twee uiteindelijke presidentskandidaten. Al een tijd
worden we overspoeld door populistische tv-spots van de Republikeinse vastgoedmagnaat
Donald Trump met anti-islamitische uitspraken die zoveel aandacht
vragen/krijgen dat je haast zou vergeten waar het werkelijk om draait. Zoals
het er nu naar uitziet maakt Democraat Hillary Clinton grote kans om de eerste
vrouwelijke president van de VS te worden, nadat partijgenoot Obama de eerste
gekleurde president werd. Wat heeft ‘idealist’ Obama de afgelopen acht jaar
weten te bereiken en wat zijn de plannen van ‘liberaal’ Clinton? Gaat het haar
lukken om geschiedenis te schrijven en om als voormalig first lady nu zelf
president te worden van het machtigste land ter wereld?

Michael Landler volgde
de afgelopen jaren de club van Obama en daarmee ook Hillary Clinton. Hij deed
opmerkelijke kennis op die hij nu in dit boek met de wereld deelt. Kennis die
niet zomaar op een willekeurig moment wordt gedeeld. Het is van essentieel
belang om nu de balans op te maken voor de Amerikanen. Terwijl op dit moment de
eindstrijd is losgebarsten tussen Trump en Clinton geeft dit boek een mooie
gelegenheid om rustig de zaken eens op een rijtje te zetten, wat de Democraten
en hun visie op de (wereld)politiek betreft. Het zal je in ieder geval veel
meer informatie geven dan wat je op tv te zien krijgt en je toch wel wat wijzer
maken over alles wat met het Witte Huis te maken heeft. Wat laat Obama achter
en waarmee gaat Clinton aan de slag?

Ze zijn het vaker eens
dan oneens maar het lijkt voor de buitenstaanders precies andersom. Uitlatingen
in de pers in het verleden hebben weleens doen vermoeden dat Clinton en Obama
water en vuur zijn. Maar na het lezen van dit meer dan interessante boek blijkt
dat, gedeeltelijk, toch net wat anders te liggen. Althans, volgens Landler dan.
Wat meteen al opvalt bij het lezen van dit boek is dat het is geschreven vanuit
zijn interpretatie. Het is zijn perceptie en die van degenen die hij heeft
gesproken in een wereld die wij totaal niet kennen en naar alle
waarschijnlijkheid ook nooit zullen leren kennen. Obama en Clinton krijg je
niet rechtstreeks ‘zelf’ te horen want ze hebben niet aan dit boek willen
meewerken. Wat je wel te lezen krijgt is fascinerend en bizar tegelijkertijd.
Je kunt je wel een beetje een voorstelling maken van hoe en wat maar dit? Nee,
“Alter ego’s” is zoveel meer dan een kijkje achter de schermen. Het geeft een
weidse indruk over het leven van het hoofd van een wereldnatie maar ook de
huidige strijd om ‘de kroon’ komt breed aan bod. En dan niet alleen per se
tussen Democraten en Republikeinen, nee ook onderling is er sprake van honger
naar macht en erkenning. Toch heeft Landler zich niet alleen hierop gefocust.
De wereldpolitiek is zoveel meer dan het voeren van wel/geen oorlog of het
onwijs groot aantal mensen, en dito meningen, waarmee men aan de top te maken
heeft. Het is niet alleen Obama of alleen Clinton die het voor zeggen
heeft/gaat hebben. Nee, het zijn middelgrote, politiek bedrijvende, ‘ondernemingen’
die alleen maar het leven kunnen zien dankzij de gratie én financiële middelen
van derden. Iedereen lijkt er belang bij te hebben en dus ook zij willen een
stukje van de cake. Politiek bedrijven is een teamding, geen individuele
aangelegenheid.

Het meest interessante
stuk, en dat is ook meteen het grootste paradepaardje van dit boek en de Amerikaanse
politiek, is het buitenlands beleid. Dit is meer complex dan gedacht. Het is
niet alleen een kwestie van overleggen welke oliestaat gebukt gaat onder een
tiran en dan een bom erop om de oliewinst te waarborgen. Nee, het is een ingewikkelde
materie die op sympathie maar ook steeds meer weerstand stuit. Zowel in de VS
als daarbuiten. De terreurdreiging is een grote factor die voor veel discussie zorgt
en ligt erg gevoelig. Sinds de aanslagen op 9/11 is de VS in constante staat
van paraatheid. De onderlinge meningsverschillen hoe dit aan te pakken zijn groot.
Obama is meer gematigd dan Clinton. Zij is heilig voorstander van gecalculeerd
ingrijpen en het laten zien van spierballen. Hij is behoudender, naar binnen
gericht en radicaal in het aanvaarden van beperkingen. Zij is strijdbaarder,
pragmatisch en brutaal op een ouderwetse manier. Niet gek dan ook dat ze het
geregeld niet met elkaar eens zijn en de schijn naar buiten ophouden als het op
hun verstandhouding aankomt. Niets is zo complex als het waarborgen van (schijn)veiligheid, zo blijkt. Geen enkele dag
is hetzelfde.

Kijkend naar de mens
Obama en Clinton kom je tot de conclusie dat de twee ook veel gemeen hebben, ze
zijn van oorsprong beiden jurist, de liefde voor hun land staat op de eerste
plaats zonder blind te zijn voor hetgeen zich afspeelt over de grenzen. Ze
kennen de valkuilen van de politiek en hebben het plichtbesef dat hun gezamenlijke
verantwoordelijkheid voor hun land prioriteit heeft boven hun rivaliteit. Een goed
voorbeeld daarvan is de klimaattop 2009 in Denemarken. Het is niet zozeer de
inhoud waar ze het over oneens zijn maar meer over de manier waarop ze de zaken
moeten benaderen en aanpakken. Een zeer interessante wisselwerking tussen de
huidige president en zijn minister van buitenlandse zaken. Dat was erg
fascinerend om te lezen. Verbazingwekkend was het mailcontact over een
vergadering waarin Clinton min of meer smeekte te mogen weten of die inderdaad
plaatsvond en of zij dan mocht gaan…..bizar.

“Zij is een stoere
strijder, hij een voorzichtig diplomaat.”

Wat voor ons als
Europeanen interessant is om te lezen is vooral hoe dat logge instituut
ongeveer werkt en hun beleid t.a.v. het buitenland, o.a. ons dus. Ze hebben te
maken met een wereld die niet altijd meewerkt. En precies die wereld zorgt voor
vele vragen, hoe gaat een volgende president zich onderscheiden en standhouden?
Is Clinton die persoon? Zal zij, bij opvolging, het beleid ten opzichte van
o.a. China, Poetin en Assad handhaven? Het is tenslotte geen geheim wat Clinton
daarover denkt.

Landler heeft het beschreven
en gebaseerd op al die jaren dat hij in deze kringen heeft gewerkt. Je mag dus
aannemen dat het grotendeels klopt, het zal zijn waarheid zijn. Wat jammer is
dat geen van beide hoofdpersonages medewerking heeft verleend, dat zou het boek
een meer authentiek elan hebben gegeven. De uitspraken van sommige mensen deden
echt wel verbazen, maar dat is ook wel weer leuk. Het deed niet aan als roddel
en achterklap, het is voor de lezer toch niet te onderscheiden wat nu wel of
niet echt gezegd is. Wat wel opviel tijdens het lezen was dat Landler een prodemocratische
indruk achterlaat, wat prima is maar wel opmerkelijk vanuit journalistiek
oogpunt bekeken, die zou ongekleurd moeten zijn.

Het boek gaat over
politiek. Het is dan ook in die sfeer geschreven en dat is soms best even
bikkelen. Het is prettig een beeld te hebben over hoe de Amerikaanse politiek
in elkaar steekt en wat de rangordes zijn. Je wordt om de oren geslagen met veel
namen (de meeste moet je googelen om te kunnen plaatsen), enorm veel
voorbeelden van gesprekken (weer met de bijbehorende namen), data van
gebeurtenissen (sommigen zijn bekend van het nieuws en andere zeggen je
waarschijnlijk niets) én ontzettend veel zaken die echt alleen interessant zijn
voor de Amerikanen zelf. Neemt niet weg dat het boek meer dan fascinerend is en
ontzettend veel meer laat weten dan andere boeken over dit onderwerp tot nu
toe. Het is goed in elkaar gezet, duidelijke verdelingen qua gebeurtenissen (en
die zijn er veel!) en bijzonder aangenaam geschreven. Soms is het wat
vermoeiend om te lezen want het is erg veel allemaal en het volgt elkaar
supersnel op. Het is dus wel goed opletten! Toch is ‘Alter ego’s ‘een absolute
aanrader voor iedereen die geïnteresseerd is in politiek, de verkiezingen, de
Verenigde Staten en/of Obama en Clinton. Het is een flinke pil met leerzame
geschiedenis en wellicht ook een voorbereidend stuk over de geschiedenis die
binnenkort geschreven gaat worden. We wachten het af, maar nu met meer kennis
over de gang van zaken. Het boek is de moeite echt meer dan waard.

4 sterren

Patrice – Team De
Perfecte Buren