‘Ach, deze leegte, deze verschrikkelijke leegte’ – Joachim Meyerhoff

literatuur
Signatuur
5672 551 8
pagina’s: 312
maart 2016
dank aan uitgeverij Signatuur voor het beschikbaar stellen van het
recensieboek.
neemt ons in dit derde deel van de zesdelige “Alle Toten fliegen hoch”-serie mee
naar de jaren dat hij in München bij zijn grootouders woont en een opleiding
volgt aan de toneelschool. Met de name de verschillen in deze twee werelden
worden belicht en dit doet hij op een humoristische, maar ook beschouwende
wijze.
cover heeft een bordeauxrode achtergrond. Rechtsonder staat een polaroidachtige
foto van een vrouw die aan een touw hangt, terwijl ze in het water ligt. De
rest van de cover, en dat is het grootste gedeelte, wordt in beslag genomen
door de naam van de auteur, in het wit, en de titel van het boek, in het blauw.
Het lettertype doet denken aan een krijtje, waarmee je op het krijtbord
meerdere malen de penstreken hebt aangezet om de letter te schrijven. Een speels
en eigenwijs lettertype. De cover springt er wat mij betreft niet uit. Niet
bijzonder, eerder saai en het fotokiekje voelt misplaatst en de samenhang met
de inhoud en de titel zie ik niet. De cover krijgt van mij een 5. Wat ik wel
mooi vind is de binnenkant van de cover. Er wordt op een soort
pentekeningachtige manier een scene getekend die een rol speelt in het verhaal.
De tekening is in het rood en de woorden die de leerlingen vormen zijn in het grijs
erbij gezet. De scene komt daardoor nog meer tot leven. De binnenkant krijgt
van mij een 7.
verhaal
het overlijden van zijn broer heeft Joachim de behoefte om zijn ouderlijk huis
in Noord-Duitsland te ontvluchten. Als hij in het kader van vervangende
dienstplicht als een soort therapeutisch badmeester in een ziekenhuis in
München aan de slag kan, grijpt hij deze kans dan ook met beide handen aan.
verbazing wordt hij daar aangenomen. Zijn woonruimte, behorende bij de baan in
ziekenhuis, gaat hiermee aan zijn neus voorbij. Hij besluit om tijdelijk bij
zijn grootouders in te trekken.
worden, maar grootmoeder, omdat ´oma’s
oud, lelijk, klein en krom zijn´ is een voormalig actrice. Nog altijd
gedraagt ze zich als een diva, dit in tegenstelling tot zijn opa Hermann. Hij is
een theoloog en filosoof, die het leven serieus neemt. Beiden houden van een
strak ritme en in hun huis staat alles al sinds dag één op een vaste plek, de
ordelijkheid zelve. Dat staat dan ook haaks op het leven binnen de
toneelschool. Daar waar de meest kleurrijke personen rondlopen, de lessen
bestaan uit soms vreemde opdrachten en de concurrentie moordend is. Joachim
laveert gedurende de aankomende vier jaren tussen deze twee werelden, terwijl
hij ook nog eens de dood van zijn broer probeert te verwerken.
Meyerhoff is in staat om karakters tot leven te brengen met zijn zinnen, die
afwisselend kort, dan weer lang zijn. Al naar gelang de situatie. Als
grootmoeder aan het woord is, volgen er lange dramatisch aandoende zinnen en
als grootvader aan het woord is komen er bedachtzame zinnen. Met zijn zinsgebruik
diept hij de karakters nog verder uit. Dat geldt voor elk personage in het
boek. Hiermee creëert hij een levensecht boek, alsof je als lezer onderdeel
bent van zijn wereld. Met mensen waaraan je jezelf kan
ergeren, waarmee je kan meeleven, mee kan lachen en huilen.
weet met de opening direct het verschil neer te zetten tussen het leven bij
zijn grootouders en de toneelschool, terwijl er ook een overlap is, omdat
grootmoeder een voormalig actrice is en “haar
gehele persoonlijkheid had een onstuitbare neiging tot drama”.
is doorspekt met humor. Zelden zo vaak hardop gelachen bij een boek, maar het
boek is ook confronterend, met name de aftakeling van een mensenleven wordt
goed in beeld gebracht met de steeds vaker optredende lichamelijke ongemakken
en geheugenachteruitgang. Tevens is het boek treurig en vertederend. Onder
andere de beschrijving van de relatie tussen zijn grootouders roept
vertederende momenten op. De innerlijke strijd in Joachim wordt versterkt door
de twee verschillende levens die hij leidt. Zoals bij zijn grootouders thuis
alles volgens een vast stramien loopt, en de dagindeling gebaseerd is op de
vijf tijdstippen waarop er verschillende soorten alcohol gedronken wordt, zo
onvoorspelbaar is het leven op de toneelschool.
ervaart wordt goed overgebracht en toch wringt daar iets. Hij zet zichzelf neer
als iemand die niet op de toneelschool thuishoort, er geen aanleg voor heeft en
dat rijmt niet met de wetenschap dat Joachim Meyerhoff inmiddels prijzen heeft
ontvangen voor beste toneelspeler. Die wetenschap vooraf is moeilijk te verenigen
met het beeld dat hij van zichzelf schetst op de toneelschool gedurende de vier
jaren dat hij aan de toneelschool verbonden is.
schrijfstijl, eerder een vertelstijl, vlotte het boek niet. Het was makkelijk
weg te leggen, duidelijk geen ik-moet-verder-lezen-boek, en ook al is het uit
het leven gegrepen en bezit Joachim een fascinerende, en duidelijk geen doorsnee
familie en levensloop, het blijft minder hangen dan op voorhand verwacht.
deze verschrikkelijke leegte krijgt van mij 3.5 sterren.
Woest-Appeldoorn -Recensente De Perfecte Buren