Rudy’s wereld – Verplicht positief

Gepubliceerd 6 december 2015

Niet zo lang geleden las ik een ’spreuk’
die me aan het denken zette. Ze luidde ongeveer als volgt: ignore the
negative. The world is a beautiful place. Just focus on the positive.
Iemand had de ‘quote’ gepost op een of ander social medium. (Is ‘social mediùm’
overigens wel het enkelvoud van social media?) Samengevat kwam de boodschap er
dus op neer dat alles wel goed komt als je alle ellende maar gewoon en lang
genoeg negeert, en alleen maar kijkt naar het positieve.

Laten we zeggen dat ik daar een wat
dubbel gevoel bij kreeg. Het is namelijk meer dan zomaar een quote. Het is een
soort leidraad. Een goede raad, zeg maar. Als hij bedoeld is om individuen
gelukkiger te maken, zit er zeker een grond van waarheid in. Al zou ik dan
eerder suggereren dat je ‘focust op het positieve, zònder het negatieve te
negeren’. Het negatieve negéren is tegelijk ook vaak de realiteit en de
waarheid negeren. Ik kan het niet helpen, hoor: ik moét dan gewoon aan een
struisvogel denken.

Is er een verschil tussen negeren en
ontkennen? Ja, maar niet zo’n groot. Als voldoende mensen lang genoeg iets
negeren, zou het wel eens kunnen dat de ontkenners op een bepaald ogenblik een
tandje bijsteken. Dan wordt positivisme een onderdeel van political
correctness.

De Nieuwe Raad samengevat? Formuleer het
in elk geval en hoe dan ook positief. Anders dringt het niet door tot de modale
kijker, lezer, luisteraar, omdat deze afhaakt zodra het zelfs maar negatief
oogt of klinkt.

Hoever zitten we dan eigenlijk nog van
het instellen van een effectief taboe op het uiten van kritiek?

Je kunt natuurlijk zeggen dat kritiek
ook perfect op een positieve manier te formuleren is. Een voorbeeld?

We zijn met z’n allen uitstekend op weg
om de aarde naar de verdoemenis te helpen, en daar mogen de machtigen der aarde
best wel eens voor gefeliciteerd worden.

Is het dat wat men bedoelt met ‘je moet
het positief formuleren’? Hoe signaleer je dan het drama in Parijs?

Bij aanslagen in Parijs hebben
terroristen twee miljoen vierhonderd negenennegentigduizend achthonderdzestig
inwoners gemist?

Absurd. Natuurlijk.

Ik heb de indruk dat de quote – ‘de
goede raad’ moet ik nu eigenlijk al gebruiken – oorspronkelijk wel eens door
een ‘communicatiespecialist’ zou kunnen verzonnen zijn. De
communicatiespecialisten die ik heb meegemaakt waren stuk voor stuk
wereldvreemde mensen met een ongelooflijk vermogen om uit te kunnen leggen
waarom hun laatste strategie niet had gewerkt, en wie van de andere afdelingen
daar verantwoordelijk voor was. (Zo heb ik ooit eens tijdens een discussie met
zo’n ‘specialiste’ te horen gekregen ‘ik kan niet met jou werken, want jij zegt
niet wat ik wil horen’. Letterlijk.)

En toch wordt dat ‘advies’ door alsmaar
meer mensen spontaan toegepast. We zijn in een aantal gevallen al zover dat
elke vorm van kritiek meteen wordt weggeveegd met de woorden ‘Joh, jij bent
toch altijd zo negatief’.

Newspeak. George
Orwell gebruikte de term al in zijn ‘1984’.

Nog enkele voorbeelden?

Het Nederlands voetbalelftal heeft zich
voor het Europees Kampioenschap succesvol geplaatst bij de acht niet
deelnemende landen.

Olievervuiling op zee al na tien jaar
niet meer dodelijk voor vissen.

Eindelijk bewezen: niet elke verstokte
roker krijgt longkanker.

Specialisten melden dat er een grote
kans bestaat dat de EU dit jaar minstens twéé beslissingen zal nemen die niet
door lobbyisten voorgeschreven is, waardoor het aantal genomen beslissingen ten
opzichte van vorig jaar met honderd percent is toegenomen.

Heb je ook het gevoel dat zo’n vorm van
formuleren na enkele zinnen al het predikaat ‘cynisme’ over zich afroept? En
ja, hoor, ook dat mag natuurlijk tegenwoordig niet meer. (Hoewel cynisme
omschreven wordt als ‘een houding van wantrouwen tegenover de goede bedoelingen
van individuen of instituties’. Niet meteen iets ongezonds, lijkt me, zeker in
het geval van het laatste.) Waar is de tijd dat beschikken over een gezond
wantrouwen en kritische zin als competenties werden beschouwd?

Wat op de social media dan blijkbaar wél
mag, is gore vuilspuiterij. Merkwaardig genoeg (vind ik dan toch) zijn er dus
ook blijkbaar heel wat gebruikers die vuilbekkende ‘vrienden’ gewoon laten
begaan, ze niet ontvrienden, maar zo’n reacties als volstrekt normaal
beschouwen.

In dit kader van opgelegd positivisme
kunnen we natuurlijk in deze blog niet rond recensies heen. Maar een recensie
over een boek is een persoonlijke mening over een wérk, niet over iets dat je
overkomt. Een boek lezen is toch een beslissing die elk individu kan nemen of
niet nemen? Maar dan lijkt kritiek juist wél te kunnen. Negatief zijn over iets
dat de EU beslist? Mag niet. Commentaar moet positief geformuleerd worden –
hoewel die EU-beslissing géén persoonlijke keuze is maar iets dat boven je
hoofd gebeurt en waarop je geen enkele vat hebt. De beslissing welk boek je
gaat lezen, is daarentegen wel volledig de jouwe. Niemand dwingt je daartoe.
Als na het lezen blijkt dat het je niet bevallen is, tja, dan paste het boek
niet bij jouw persoonlijke voorkeuren. Vandaar dat ik liever besprekingen lees
waarin de recensent ‘ik vind’ gebruikt in plaats van ‘dit is’. Het lijkt me
duidelijker, correcter en bescheidener. Vind ik.

Merkwaardig genoeg is ‘verplicht
positivisme’ dus afhankelijk van het onderwerp. Politiek en religie? Hola!
Zwijgen is goud! Al krijg ik zo’n beetje de creeps van een maatschappij waarin
mensen ‘zwijg daar maar over, dat is veiliger’ tegen elkaar beginnen te
fluisteren zodra het over politiek of religie gaat. We weten waartoe dat kan
leiden.

Voorbeelden genoeg in de geschiedenis.

Als ik zie hoe we geëvolueerd zijn en
waar het naartoe lijkt te gaan, heb ik vaak heimwee naar de onschuld van
vroeger, naar de onschuld van de jeugd. Die periode in je leven waarin je alles
dénkt te weten, en waarna je met scha en schande gaandeweg leert dat het
allemaal minder mooi is dan het leek. Misschien is het die heimwee wel die
velen proberen te recupereren of bewaren of generen door de kop in het zand te
steken. Hoe minder je weet, hoe beter? Zalig zijn de armen van geest?

Wie zal het zeggen.

Natuurlijk weten we allemaal ongeveer
wel wat er aan de hand is. Manipulatie en georganiseerde en doelbewuste
brainwashing. Nooit eerder geziene hyperconcentratie van macht en rijkdom, over
de grenzen van landen en continenten heen. De psychotische ziekte Hebzucht,
geïnstitutionaliseerd tot marktsysteem, die ons wordt voorgehouden ‘als goed
voor iedereen want goed voor de economie’ (Zolang je dan maar niet vraagt wie
‘dé economie’ dan eigenlijk wel is) en die sàmenleven zo stilaan veranderd
heeft in een permanente, onderhuidse oorlog. Enzovoort, enzoverder…

Een
beeld zegt vaak meer dan duizend woorden. Vandaar deze cartoon. Ik ken er geen
enkele die duidelijker is. De vraag is dan alleen: wie ben je het liefst? Dat
ene schaap, of een van de kudde. (Want de kans dat je de man ander het hek
wordt, is héél klein!)