Duorecensie ‘Gangster Anders en zijn vrienden (en een enkele vijand)’ – Jonas Jonasson

Genre: Roman 
Uitgever: Meridiaan
ISBN: 9789048828586
Uitvoering: hardcover en Ebook
Aantal pagina’s: 240
Uitgave: oktober 2015


Lezers: Charles Kuijpers en Patrice van Trigt
Recensie samengesteld door Patrice (team DPB)


Dank aan Uitgeverij Meridiaan voor het beschikbaar stellen van de recensie exemplaren.

Cover:
Charles: De kleur zwart overheerst het beeld van de cover. Dat past zeer goed bij de zwarte humor van het verhaal. De naam van de schrijver en de titel van het boek zijn veelkleurig weergegeven. Dat geeft een speelse indruk. Een eenvoudige pentekening van drie mensen en een kerkgebouw vervolmaakt de eenvoudige maar zeer passende cover. Het hoeft allemaal niet geavanceerd en ingewikkeld te zijn om een voltreffer te zijn. En dat is deze artistieke voorzijde van dit boek. Enig nadeel is dat de afbeelding digitaal lastig te onderscheiden is.
Waardering 8.


Patrice: Eigenlijk een hele simpele maar oh zo treffende cover. En zo ‘anders’ ook. Geheel conform het verhaal en de auteur. Net zoals de lange titel……een handelsmerk op zich, vooral ook door het gebruik van die vele kleuren in de titel. De cover is heel goed gekozen, opvallend en veelzeggend. Een 9.


Over de auteur


Charles: Met zijn debuut “De 100-jarige man die uit het raam klom en verdween” maakte de Zweedse schrijver Jonas Jonasson in 2011 een verpletterende entree in de boekenwereld. Een schitterend verhaal dat bol staat van de onderkoelde humor en destijds vier sterren kreeg. Het werd ook verfilmd. Na “De zonderlinge avonturen van het geniale bommenmeisje” verscheen recentelijk het derde boek van Jonasson onder de wederom grappig aandoende titel “Gangster Anders en zijn vrienden (en een enkele vijand)”.


Patrice: In principe kijk ik niet naar een film waarvan ik het boek heb gelezen. Dit omdat het altijd uitdraait op een teleurstelling. In gedachten ziet er immers alles zo anders uit. Echter in de verfilming van ‘De 110 jarige man…..’ (het eerste boek van Jonasson) is daarop een uitzondering. Wát een boek en wát een film. Het is en blijft uiteraard een kwestie van smaak maar deze stroperige, droge humor die het absurde benadert is werkelijk subliem. Zowel in boekvorm als op het witte doek. Hopelijk gaat het andere werk van Jonasson ook verfilmd worden.


Samenvatting


Charles: Per Persson werkt als receptionist in het derderangs pension Meeroever, een voormalig bordeel. Hij is de kleinzoon van de aanvankelijk gefortuneerde paardenhandelaar Hendrik Bergman die samen met de vader van Per door zakelijke mislukkingen het familiekapitaal heeft verspeeld.


Patrice: Als kleinzoon, en in zijn ogen derde generatie mislukkeling,
van een gewezen miljonair werkt Per Persson al jaren in een mistroostig
pension, dat voorheen bekend stond als een huis van lichte zeden. Hij ziet geen
vooruitzichten voor zichzelf en geeft zijn grootvader de schuld dat zijn leven
nu een mislukking is. In het pension leert hij dagelijks diverse soorten mensen
kennen. Alle soorten en maten, gewoon maar ook duister volk komt er over de
vloer. Zo maakt Per kennis met een wel heel apart figuur. De man, bekend onder
de naam Gangster Anders, heeft zowat zijn gehele volwassen leven achter de
tralies doorgebracht. En niet omdat ie een appel had gestolen. Nee, hij had wel
iets meer op zijn kerfstok. Per is op een bepaalde manier wel geïntrigeerd door
deze merkwaardige persoon. Gangster Anders neemt zijn intrek in pension
Meeroever nadat hij, onder het genot van meerdere pilsjes, een wel heel
bijzonder verhaal heeft gedeeld met receptionist Per.

Charles: Tijdens zijn werk ontmoet Per de crimineel Johan Andersson die enkele zeer zware misdrijven op zijn geweten heeft en vele jaren in de gevangenis heeft doorgebracht. Johan heeft bij zijn vrijlating besloten zijn leven te “beteren” en legt zich onder de naam Gangster Anders toe op lichtere misdrijven. In zijn “mishandelonderneming” neemt hij tegen betaling opdrachten aan om mensen zwaar lichamelijk letsel zoals gebroken ledematen en verbrijzelde knieschijven toe te brengen.


Patrice: Op een van de zeldzame vrije momenten die Per heeft, leert
hij een vrouw kennen. Ze blijkt een pastor te zijn die uit haar kerk is gezet.
Het wordt Per al snel duidelijk waarom en hij besluit meteen een hekel aan haar
te hebben. Want zo is Per. Hij heeft een hekel aan alles en iedereen, en dat is
de schuld van zijn opa. Maar Johanna, de pastor, is gelijkgestemd en besluit plots
met Per mee te gaan wanneer ze hoort dat hij receptionist is van pension Meeroever.
Ze heeft huis noch haard dus een warme kamer is meer dan welkom. In het pension
ontmoeten Johanna en Gangster Anders elkaar en op de een of andere manier gaat
er een lichtje bij haar branden. Een plan dat je niet van een pastor zou
verwachten maar wel eentje dat hen alle drie geen windeieren zal gaan leggen
maar juist eindelijk de kans om een goed te leven te krijgen. En daarvoor
moeten ze wel Anders zien te overtuigen. Op zich gaat dat best wel soepel en
Anders ziet ook wel voordelen van het voorstel.  
Vervolgens hebben ze klanten nodig en dus
zoeken ze de media op. Met dank aan creatieve journalistiek en een beetje vals
spelen lukt het om de aandacht op zich te vestigen. Met een verbazingwekkend
gemakkelijke babbel weet vooral Johanna zich de onderwereld in te kletsen en
lucratieve deals te sluiten. De opdrachten en het geld uit de onderwereld stromen
binnen en al snel trekken ze de aandacht van andere partijen. Anders groeit uit
tot een hype en vooral Johanna en Per slaan door in hun plannen. Anders heeft
niets in de gaten, hij is niet een van de meest snuggere, en lijkt vooral
interesse te krijgen voor het woord van Jezus en spreekt daar Johanna op aan
als informatiebron. Anders wil verandering, hij wil niet meer doen wat hij
doet. Hij wil uit naam van Jezus gaan geven, niet meer nemen. En zijn wil zal
geschiede…….Per en Johanna moeten hun plan van aanpak aanpassen. En dus is een
nieuw idee snel geboren en is de kerk van Anders al snel een feit. Nu gaat het
pas echt beginnen!

Charles: Samen met de gesjeesde pastor Johanna Kjellander verdienen Anders en Per veel geld totdat Anders plotsklaps een verlichte geest wordt en zich op het zielenheil der mensheid stort. Financieel gewin is daarbij overigens het hoofddoel. Als de geldstroom in dat kader door verkleining en groeiende desinteresse van de doelgroep opdroogt boort het drietal moeiteloos een nieuwe inkomstenbron aan.


Beoordeling


Charles: Bijzondere personages kruisen in de loop van het verhaal hun pad. Zo zijn daar de criminele autohandelaar bijgenaamd “de Graaf” en diens gewelddadige vriendin met de verrassende bijnaam “de Gravin” en een groep van befaamde criminelen die af en toe samen werkoverleg voeren. Maar ook maken de onfrisse maar loyale bodyguard “Jerry met het mes”, de merkwaardige koster Börje Ekman, de criminele broers Olofsson en Olofsson en belastingcontroleur Olof Klarinder hun opwachting.


Patrice: Werkelijk waar, wat een absurdistisch en hilarisch verhaal
is dit zeg! De meest onwaarschijnlijke, ongeloofwaardige en stompzinnige
scenario’s passeren de revue en dat op een geniaal geschreven manier. Geregeld
riep het lezen een lachbui op. Jonasson heeft met ‘Gangster Anders….’ opnieuw een
bizar geheel geschreven dat zo op je lachspieren en op je ongeloof werkt dat
het werkelijk subliem is. Alleen heeft hij zich ditmaal overtroffen in het
opzoeken van uitersten. De personages Anders, Johanna en Per zijn sterk en
overtuigend (en meteen zo ongeloofwaardig als maar kan) door de auteur
uitgebeeld. Je ziet ze gewoon voor je tijdens het lezen, zoveel kracht stralen
deze figuren uit. Johanna ontwikkelt zich van pastor naar manager van een
ronselaar in een oogwenk, want nood breekt wet toch? Zij is neergezet als
‘actieve ongelovige’ en kletst iedereen naar waar zij dat wil. Maar wanneer
Gangster besluit een beter mens te worden en de rollen om te draaien kan ze dit
keer niets anders doen dan hem het idee te geven met hem mee te gaan. Om
vervolgens met Per een nieuw plan te smeden. Want ja, er zijn nu eenmaal
afspraken gemaakt die wel navolging moeten krijgen. Anders besluit van
niet…….Jezus begrijpt dat vast wel. Alleen de criminelen zijn een andere mening
toegedaan. En de hebberigheid van Per en Johanna idem. Er is aan alle kanten
een hoop geld mee gemoeid.

Charles: Het lichtvoetige verhaal snelt van de ene naar de andere absurdistische en hilarische scène.
Eén voorbeeld van de droge humor waar het boek bol van staat:


“Dat bracht hem ertoe naar zijn baas te gaan om op onderdanige toon een aanpassing van zijn salaris te vragen. “Naar boven of naar beneden?”, vroeg zijn baas.”


Patrice: De manier waarop Anders bekeert is precies zoals je van
Jonasson kan verwachten: absurd, onhandig en toch vertederend. Behalve dat hij
niet een van de slimste mensen op deze aardkloot is, interpreteert hij ook
alles op een totaal eigen en unieke manier. Vaak het tegenovergestelde van wat
is bedoeld. Dat zorgt voor diepe zuchten van ergernis bij zijn partners maar
bij jou als lezer levert dat lachsalvo’s op. Het feit dat Anders zich ontwikkelt tot een ster à la Elvis, gezien wordt als ‘God’s gift to mankind’ is
verre van realistisch en juist dat is zo leuk aan dit hele verhaal. Het is
totaal ongeloofwaardig. Voeg daaraan toe dat er een aantal andere personages
hun opwachting maken die zo vreemd zijn dat het aanvoelt als een
rariteitenkabinet op een goede dag. Vooral de Graaf en zijn wederhelft de Gravin,
een kreng van ongekende klasse, de steeds kleiner wordende groep –vooral
vergaderende- criminelen lopen als een rode draad door het verhaal heen. De
gebroeders Olofsson, doen denken aan Dumb and Dumber, en dan die harkende,
achterdochtige koster! Echt, hoe krijgt iemand dit soort personages bedacht! Je
hebt klungels en klunzen, en in dit boek zijn ze allemaal vertegenwoordigd.

Conclusie


Charles: Jonasson heeft een uiterst vlotte pen en vlecht veelvuldig heerlijke en bijzondere, soms zwarte humor in het verhaal. Spanning, ontroering en humor wisselen elkaar in hoog tempo af. De stijl van Jonasson is heel persoonlijk en bijna onnavolgbaar. De humor is soms bijna flauw en melig maar door de bijzondere loop van het verhaal blijven de grappen de lezer steeds behagen. Een telkens terugkerende glimlach op het gezicht is vrijwel onvermijdelijk.


Patrice: Dit boek garandeert de lezer een aantal uren ongekend
leesplezier maar kent wel een punt van kritiek. Juist omdat het zo intens en
divers is om te lezen was het, mijn inziens, beter tot zijn recht gekomen als
het iets korter zou zijn geweest. Op een bepaald moment, het boek is verdeeld
in drie delen, is het verhaal verteld en alles rond. Toch komt er dan nog een
deel, het derde, dat eigenlijk niet veel meer toevoegt aan de humor, het avontuur
of het geheel dat er al was. En dat ene punt is meteen ook de enige reden dat
dit boek geen vijf sterren krijgt. Het neigt net iets naar het langdradige door
dat laatste, korte derde deel.

Charles: De gebezigde taal is eenvoudig en functioneel. De omstandigheden komen snel en goed tot leven. Ook de personages komen goed uit de verf. Jonas Jonasson heeft met zijn drie boeken een eigen genre ontwikkeld dat zich niet laat vangen in bestaande categorieën.


Patrice: Na het lezen van zijn eerdere twee boeken is dit derde echt weer
een knaller. De schrijfstijl van Jonasson is heerlijk. Zijn zinnen lopen
lekker, er is geen grof taalgebruik, de personages zijn kleurrijk en divers.
Het concept Jonas Jonasson is werkelijk uniek te noemen, niet te vergelijken
met anderen. En is het werk van deze auteur het beste te omschrijven als:
bizar, origineel, absurd, dolkomisch en uniek.

Charles: “Gangster Anders en zijn vrienden (en een enkele vijand)” is een absolute aanrader voor de liefhebber van een lichtvoetig absurdistisch verhaal met veel zwarte humor.
Het boek krijgt vier sterren.


Patrice: Om af te sluiten met de woorden van Anders: ‘Halleluja, amen
en Hosanna!’