“Ik heet geen Miriam” – Majgull Axelsson

gebonden met stofomslag
pagina’s: 512
2015
Nancy (Team DPB)
beschikbaar gesteld door Uitgeverij De Geus waarvoor hartelijk dank!
laat het gezicht van een jong meisje zien. Pakkend vind ik de blik in het enig
zichtbare oog. Emoties als angst maar ook van stille verwachting strijden in
die blik en dat komt zeker naar voren in het boek.
een foto van een jong meisje die gehuld is in een deken en die zich schuil
houdt waarbij ze heel voorzichtig komt piepen. Het oog springt er werkelijk uit
en heeft iets triest. De titel is in een mooi blauw lettertype en de naam van
de auteur in wit. Ik vind dat deze cover heel opvallend. Ik geef deze cover 8
punten.
met de verjaardag van de 85-jarige Miriam. Als cadeau krijgt ze een armband met
de inscriptie: Voor Miriam-85 jaar. ‘Het is zigeunersmeedwerk,’ zegt Thomas.
‘Dat wil zeggen: van Roma-makelij.’ Deze twee uitgesproken regels maken een
golf van herinneringen en emoties los bij Miriam. Dat leidt tot haar uitspraak:
Ik heet geen Miriam.
Thomas, zijn vrouw Katarina en dochter Camilla haar een gelukkige verjaardag
komen wensen. Vandaag wordt ze immers 85 jaar. Ze is nog steeds gezond en is
een kranige dame. Ze krijgt een mooi armband cadeau van hen met de inscriptie
“Voor Miriam – 85 jaar”. Ze wordt ineens overmand door herinneringen en
verdriet en zegt dan plots: “Ik heet geen Miriam”. Ze had zich zo voorgenomen
deze woorden nooit uit te spreken!
oma dit zegt maar haar vader denkt dat ze maar een grapje maakte. Samen met
haar oma gaat ze naar het park een wandeling maken en daar begint Camilla haar
met vragen te bestoken. Eigenlijk wil Miriam hier geen eerlijke antwoorden op
geven, ze is moe en uitgeput. Miriam zegt dat niemand eigenlijk geïnteresseerd
was in wat ze te vertellen had, de mensen wilden dit allemaal niet aanhoren en
bovendien was haar geleerd dat ze moesten leren vergeten en doorgaan. Camilla
wil van geen wijken weten en ze wil dat haar oma het haar vertelt, ze wil weten
hoe het komt dat ze het overleefd heeft. En dan begint ze te vertellen …
op met haar broertje Didi en nichtje Anuscha. Zoals meeste Roma zigeuners wonen
zij niet in woonwagens maar in een huis dat van haar opa is. Hij heeft dit huis
gekocht met zijn duur verdiende centen en ook omdat hij dacht dat hij een
Duitse soldaat geweest was, ze hem en zijn familie zouden beschermen.
huis halen en brengen hen naar een kindertehuis waar de nonnen de plak zwaaien.
Voor Malika is het er eigenlijk wel best fijn: ze hoeft niet te werken en
krijgt les en ze leert lezen en schrijven.
kindertehuis worden ze gedeporteerd naar Auschwitz. Ze komen als kinderen in
een hel terecht.
Ravensbrück wordt over gebracht verandert haar leven als ze door een toeval als
Miriam Goldberg het concentratiekamp in gaat. Ze is niet meer een zigeunerin
maar een Joodse. Ze moet zich vanaf nu heel anders gedragen. Gelukkig is er de
Noorse Else Nielsen die zich over haar ontfermt.
door mensen van het Rode Kruis naar Denemarken gebracht en van daaruit naar
Zweden. Hier zal ze zich voor de rest van haar leven vestigen.
neemt je mee door het leven van Miriam, geboren als Roma meisje Malika.
verschillende lijnen en tijden. Het leven van Miriam in de concentratiekampen
van Auschwitz en Ravensbrück en haar leven na de Tweede Wereldoorlog in Zweden.
gedeelte van haar vroege jeugd en familie beschreven van voor de oorlog en zij
opgroeide als Roma.
ik ondervond is dat alle flashbacks en herinneringen door elkaar lopen wat wil
zeggen dat je met momenten goed moet opletten zodat het niet verwarrend wordt.
Hier moet je wat aan wennen maar op den duur stoort het niet meer omdat je zo
goed in het verhaal zit. Dus geen hoofdstukken die elkaar opvolgen in een
oplopende tijdlijn.
dit boek lezen in een duo recensie voor De perfecte Buren samen met Nancy. Ik was razend nieuwsgierig omdat ik niet vaak een roman lees. Van deze
auteur heb ik Aprilheks gelezen en daar was ik helemaal weg van.
periodes: eentje van voor de oorlog, tijdens de oorlog en na de oorlog. Het
gaat over de jaren die ze in het concentratiekamp heeft gezeten en waarbij de
nadruk wordt gelegd hoe het was daar te zitten als Joden en Zigeuners. Dit
verhaal benadrukt ook dat de Duitsers een grotere hekel hadden aan Joden dan
aan de Roma’s. Maar de Joden en mensen van een andere nationaliteit hadden een
zeer grote hekel tegen het zigeunervolk. Ook word hier de zigeunernacht
beschreven die plaats had in mei 1944 in Auschwitz.
me deze keer wel wat tijd om in het boek te komen. Ik vind het zelfs moeilijk
om er een recensie over te schrijven.
van een Roma bekeken. Iedereen denkt meteen aan de Joden in de periode van de
Holocaust maar dit volk mag ook niet vergeten worden. Deze mensen hebben het
ook hard te verduren gehad, misschien nog meer omdat de Joden ook op hen
neerkeken en verachtten.
zeer dubbel gevoel bij dit boek. Het verhaal is fantastisch en zo beeldend
beschreven dat ik het leven in het concentratiekamp voor me kon zien. De
ontberingen waren verschrikkelijk en in dit verhaal nog eens benadrukt. Aan de
andere kant, het verhaal over haar leven in Zweden sprong qua tijd nogal heen
en weer.
geweest. Altijd zo op haar hoede moeten zijn. Ze mag niets laten merken, al die
gevoelens en angsten heeft ze nu nog op 85 jarige leeftijd. Het is eigenlijk
diep triest hoe iemand zo door het leven moet gaan, zichzelf verloochenen omdat
niemand mag weten dat ze eigenlijk een Roma is. Ze is dus zelf verantwoordelijk
voor het leven dat ze heeft geleefd, een leven van leugens! Zigeuners werden
gewoonweg niet getolereerd. Had ze verteld dat ze een Roma geweest was had ze
nooit Zweden mogen binnenkomen.
gelukt om haar haat te begraven. Niet aan haar kleine broertje denken. Ze heeft
constant andere gedachten moeten toepassen omdat de pijn gewoonweg te groot was
om dit te delen. Dus leerde ze om haar gezicht in de plooi te houden en verder
te leven met dit ondraaglijk verlies.
oorlog, haar huwelijk met Olof nadat zijn eerste vrouw was overleden en zij de
opvoeding van zijn zoon op zich nam en Miriam als 85-jarige. Daar tussendoor
verweven vertelt Miriam aan haar kleindochter het verhaal van Miriam/Malika.
naarmate het verhaal vordert leer je ook al die mensen beter kennen en wat er
van hen is geworden of overkomen.
dankzij de goede research die ze gedaan heeft en de mensen die ze heeft
ontmoet. Alle gruwelijkheden die zich in het kamp hebben afgespeeld zijn dan
ook naar waarheid geschreven.
boek waar je zeker je aandacht bij moet houden maar toch op een bepaald moment
niet meer weg te leggen is. Ik wil het graag 4
**** geven.
denken, de zoveelste in het rijtje maar dit is een boek dat erom vraagt om
gelezen te worden. Rassenhaat, maar dan spreken we hier over de Roma’s. Hoe
Malika / Miriam door het leven moet gaan en nog als een oude dame dagelijks op
haar hoede moet zijn dat ze de taal van de zigeuners niet uit haar mond laat
komen, dat ze haar nachtmerries heeft en dat ze voortdurend in angst leeft en
dat haar eigen familie niet weet wie ze eigenlijk is. Ik geef dit boek 4 sterren.
wel stellen dat het een zeer mooi boek is. Echt een aanrader om te lezen!
journaliste en schreef voordat ze als romanschrijfster doorbrak een aantal non-fictieboeken,
waarin ze sociale onderwerpen behandelde. Axelsson won de prestigieuze Zweedse
Augustprijs voor Aprilheks, waarmee ze in 1997 internationale bekendheid
verwierf.